Amerika Birleşik Devletleri (ABD), yalnızca dünya ekonomisinin ve küresel siyasetin merkezlerinden biri değil; aynı zamanda kendine özgü federal yönetim modeliyle de dikkat çeker. Özellikle Amerika’ya göç etmek, çalışmak, yatırım yapmak veya eğitim amacıyla taşınmak isteyen bireyler için bu sistemin işleyişini anlamak ilk adımlardan biridir. Çünkü ABD’deki birçok süreç, hak ve yükümlülük, bireyin yaşadığı eyalete göre farklılık gösterebilir.
ABD, 50 eyaletten oluşan bir federasyondur. Bu yapı, Anayasa tarafından belirlenmiş yetkilerin federal (merkezi) hükümet ile eyalet yönetimleri arasında paylaştırılmasına dayanır. Her eyaletin kendi yasama organı, yürütmesi ve mahkemeleri bulunur. Böylece hem merkezi hükümetin yetkileri dengelenir hem de eyaletler kendi iç politikalarında bağımsız hareket edebilir.
Federal hükümet; dış politika, ulusal savunma, göçmenlik politikaları, ticaret düzenlemeleri ve para politikaları gibi ülke genelini ilgilendiren konularda yetkilidir.
Eyalet yönetimleri ise eğitim, sağlık, emniyet, vergi, kamu düzeni ve yerel sosyal hizmetler alanlarında kendi yasalarını oluşturabilir.
Dolayısıyla ABD’de yaşayan herkesin hakları yalnızca federal yasalara değil, aynı zamanda yaşadığı eyaletin mevzuatına da bağlıdır.
Eyaletler Arası Farklılıklar
Amerika’ya yeni taşınan biri için en dikkat çekici unsurlardan biri, eyaletler arasındaki uygulama farklarıdır.
Bazı eyaletlerde Marihuana kullanımı yasal iken, diğerlerinde ciddi cezaları vardır. Asgari ücret oranları, vergi sistemi, sürücü belgesi prosedürleri ve iş hukuku kuralları dahi eyaletten eyalete değişebilir.
Bu farklılıklar özellikle göçmenler açısından kritik öneme sahiptir. Örneğin:
- Bazı eyaletler, göçmenlere sürücü belgesi konusunda kolaylık sağlarken, bazıları daha katıdır.
- Bazı eyaletlerde uluslararası öğrenciler, yerleşik öğrenci statüsüyle daha düşük öğrenim ücreti öder.
- Sağlık sigortası veya kamu destekli sosyal hizmetlere erişim bazı eyaletlerde çok daha geniştir.
Bu nedenle ABD’ye taşınmadan önce yalnızca federal yasaları değil, yerleşmeyi düşündüğünüz eyaletin uygulamalarını da araştırmalısınız. Vergi yükünüz, yaşam maliyetiniz ve hatta sosyal haklarınız bu tercihe göre değişebilir.
Göçmenlik Hukuku ve Federal Sistemdeki Yeri
Göçmenlik, ABD’de federal düzeyde düzenlenen bir alandır. Yani hangi vize kategorilerinin geçerli olduğu, kimlerin Green Card alabileceği veya vatandaşlık süreçleri gibi konular federal (merkezi) hükümetin yetkisindedir.
Bu alandaki en yetkili kurum, ABD Vatandaşlık ve Göçmenlik Hizmetleri (USCIS)’tir. Eyalet yönetimleri doğrudan göçmenlik politikası belirleyemez; ancak göçmenlerin eyalet içindeki yaşam koşulları üzerinde belirleyici bir rol oynar.
Green Card aldıktan sonra yaşadığınız eyalet, eğitim, sağlık, barınma, çalışma izni sonrası istihdam ve yerel destek programlarına erişim gibi konularda değişiklik gösterebilir.
Yargı Sistemi
ABD’de yargı sistemi de federal yapıya uygun olarak iki kademelidir.
Eyalet mahkemeleri, boşanma, miras, ceza davaları, kira uyuşmazlıkları gibi yerel konulara bakar.
Federal mahkemeler ise federal yasaları ilgilendiren davaları değerlendirir.
Göçmenlik davalarının büyük bölümü federal düzeyde görülür. Sınır dışı (deportation) kararları, vize statüsü uyuşmazlıkları ve temyiz başvuruları federal mahkemelerin yetkisine girer.
Bazı durumlarda bir göçmen aynı anda hem eyalet hem de federal kurumlarla muhatap olabilir. Örneğin, bir iş uyuşmazlığı eyalet düzeyinde sürerken, vize statüsüne ilişkin bir dava federal mahkemede devam edebilir. Bu nedenle profesyonel hukuk danışmanlığı almak sürecin sağlıklı yürütülmesine yardımcı olur.
Bu yazımıza da göz atın: Göçmenlerin ABD’de Yasal Hakları Nelerdir?
Federal sistem, Amerika’daki günlük yaşamın her alanında vardır ve bu durum, eyaletler arasında önemli farklılıklar yaratır. Eyalet yasalarına göre:
- Araç tescili ve ehliyet işlemleri farklı prosedürlerle yürütülür. Örneğin, bazı eyaletler yıllık araç muayenesi zorunluluğu getirirken, diğerleri bunu hiç talep dahi etmez. Ehliyet yenileme süreleri de eyaletten eyalete değişir; bazı eyaletler dört yılda bir yenileme isterken, diğerleri sekiz yıllık süreler tanıyabilir. Ayrıca ehliyet sınavlarının zorluk dereceleri, sürüş testlerinin içeriği ve sınav ücretleri de eyalete göre değişir.
- İşe alım belgeleri ve sosyal güvenlik süreçleri de aynı şekilde eyaletlere göre şekil alır. Çalışma izni gerektiren pozisyonlar için bazı eyaletler ek belgeler talep edebilir. İşçi haklarını düzenleyen yasalar, asgari ücret oranları, fazla mesai kuralları ve işten çıkarma prosedürleri her eyalette farklıdır. Örneğin, bazı eyaletler “at-will employment” (isteğe bağlı istihdam) prensibini daha katı uygularken, diğerleri çalışanları daha fazla korur.
- Eyalet gelir vergisi oranları farklı olduğundan, aynı maaş farklı eyaletlerde farklı net gelirlere dönüşebilir. Texas, Florida, Nevada gibi eyaletlerde eyalet gelir vergisi hiç alınmazken; California, New York gibi eyaletlerde %10’un üzerinde gelir vergisi oranları uygulanabilir. Bu durum, brüt maaşı aynı olan iki kişinin yaşadıkları eyalete göre yıllık on binlerce dolar net gelir farkı yaşamalarına neden olabilir.
Bazı eyaletlerde su, elektrik, doğalgaz, atık toplama, internet ve kanalizasyon gibi altyapı hizmetleri özel şirketlerce sağlanırken; bazı eyaletlerde bu hizmetler tamamen belediye veya eyalete ait kamu kurumları tarafından yürütülür. Bu durum yalnızca fatura tutarlarını değil, hizmet kalitesini, müşteri hizmetleri deneyimini ve arıza durumlarında müdahale hızını da doğrudan etkiler. Özel şirketlerin hizmet verdiği bölgelerde rekabet nedeniyle daha esnek paketler ve promosyonlar bulunabilirken, kamusal hizmetlerde fiyatlar daha düzenli ve öngörülebilir olabilir.
Ayrıca, eğitim sistemi, sağlık hizmetlerine erişim, kira kanunları, tüketici hakları ve emlak düzenlemeleri de eyaletten eyalete büyük değişiklikler gösterir. Kiracı-ev sahibi ilişkilerini düzenleyen yasalar bazı eyaletlerde kiracıyı güçlü şekilde korurken, diğerlerinde ev sahiplerine daha fazla yetki verilebilir. Sağlık sigortası kapsamı, Medicaid gibi programlara erişim ve acil sağlık hizmetlerinin maliyeti de eyalete göre farklıdır.
Amerika’nın federal yapısını anlamak, hangi vize kategorisine sahip olursanız olun size avantaj sağlar. Uzun vadeli bir yaşam planlıyorsanız, şu konulara dikkat etmelisiniz:
- Yaşamak istediğiniz eyaletin vergi sistemi, sosyal hakları ve yaşam maliyetlerini karşılaştırın.
- Eyaletlerin göçmenlere sunduğu hak ve kolaylıkları araştırın.
- Green Card başvurusu yaparken yalnızca iş teklifine değil, teklifin geldiği eyaletin iş koşullarına da dikkat edin.
- Vatandaşlık başvurusu planlıyorsanız, fiziksel bulunma sürelerini hesaplayın.
Dolayısıyla taşınmayı düşündüğünüz yerin yalnızca ekonomik değil, hukuki, idari, sosyal ve kültürel dinamikleri de kapsamlı bir şekilde araştırılmalıdır. Bir eyalette avantaj gibi görünen bir durum, başka bir eyalette dezavantaja dönüşebilir.
Grape Law olarak, yalnızca federal göçmenlik yasalarına değil, eyalet düzeyindeki uygulamalara da hâkim ekibimizle, sürecinizi bütüncül bir perspektifle yönetiyoruz.
Amerika’daki yolculuğunuzun her aşamasında yanınızdayız.
📧 Sorularınız için bizimle iletişime geçin: info@grapelaw.com
Kategoriler
