Amerika Birleşik Devletleri, sunduğu kariyer fırsatları ve küresel iş ağıyla birçok kişinin çalışmak istediği ülkelerin başında geliyor. Ancak ABD’de yasal olarak çalışmak, yalnızca iyi bir CV ya da niyet mektubuyla mümkün olmuyor. Bu süreç; göçmenlik kurallarına hakimiyet, doğru vize türünün seçilmesi, dikkatli başvuru planlaması ve işveren beklentilerinin iyi analiz edilmesini gerektiriyor.
Bu yazıda, Amerika’da çalışma ve iş bulma sürecine dair bilmenizin faydanıza olacağı unsurları ele alıyor; vize türlerinden özgeçmiş hazırlamaya, sektör seçiminden kültürel uyum stratejilerine kadar tüm başlıkları inceliyoruz.
ABD’de Çalışmak İçin Gerekli Vize Türleri
Amerika’da yasal olarak çalışabilmek için öncelikle uygun bir vize türüne sahip olmalısınız. Bu sebeple, iş başvuruları yapmaya başlamadan önce hangi vizenin sizin için uygun olduğunu belirlemelisiniz.
ABD'de Kalıcı İş ve Çalışma Vizeleri
- EB-1 Olağanüstü Yetenek Vizesi
EB-1 vizesi, olağanüstü yetenek sahibi bireyler için Green Card’a giden en prestijli yolların başında gelir. Bu Green Card’a; bilim, sanat, akademi, iş dünyası veya spor alanlarında uluslararası düzeyde başarılar göstermiş kişiler başvurabilir. EB-1 başvurusu için bir iş teklifi almak, yani bir sponsor bulmak zorunlu değildir ki bu da başvuru sürecini kolaylaştırır. Aday, mesleki başarılarını incelikli kanıtlarla, (ödüller, yayınlar, liderlik rolleri, medya tanınırlığı gibi) kapsamlı bir şekilde belgelemelidir. Onaylanması halinde kişiye doğrudan kalıcı oturum (Green Card) verilir.
- EB-2 NIW (National Interest Waiver)
EB-2 NIW, “ulusal çıkar muafiyeti” anlamına gelir ve ABD’nin ulusal yararına önemli katkılar sağlayacak uzmanlar için tasarlanmış bir kalıcı oturum yoludur. EB-2’den farkı, iş teklifi ve Labor Certification (Çalışma Sertifikası) şartını ortadan kaldırmasıdır. Ya master veya üstü bir diploma, ya istisnai bir mesleki yetenek ya da edinilmiş en az 10 yıllık bir iş deneyimiyle birlikte ülkeye ekonomik/kültürel katkı sunma potansiyeli aranır. Başvuran kişi, bu katkıyı detaylı şekilde kanıtlamak zorundadır.
3. (PERM) EB-2 ve EB-3 Vizeleri
EB-2 ve EB-3 vizeleri, işveren sponsorluğuyla yapılan kalıcı oturum başvurularıdır. EB-2, yüksek eğitimli profesyoneller veya uzmanlar için uygundur. EB-3 ise lisans mezunları ile hem vasıflı hem de vasıfsız çalışanlara verilir. İki kategori için de Çalışma Sertifikası (PERM) gereklidir. Bu süreçte işveren, pozisyon için uygun ABD vatandaşı çalışan bulunmadığını ispat eder. Çalışma Sertifikası onaylandıktan sonra I-140 dilekçesi sunulur ve Green Card süreci başlatılır.
Bu yazımızı da okuyun: Amerika Green Card Çeşitleri ve Kriterleri
ABD'de Geçici İş ve Çalışma Vizeleri
- E-1 Tüccar Vizesi
E-1 vizesi, ABD ile ticaret anlaşması bulunan ülkelerin vatandaşlarına verilir. Başvuran tüccarın, ABD ile kayda değer düzeyde uluslararası mal veya hizmet ticareti yaptığını göstermesi gerekir. Vize sahibinin ticaretin en az %50’sini ABD ile gerçekleştirmesi ve işletmede kilit bir rol üstlenmesi beklenir. Vize süresi 2 yıldır ve sınırsız şekilde uzatılabilir.
- E-2 Yatırımcı Vizesi
E-2 vizesi, ABD’ye bir iş kurarak ya da işletme devralarak yatırım yapmak isteyen girişimcilere verilir. Başvuran kişi, ABD ile anlaşmalı bir ülkenin vatandaşı olmalıdır. Minimum yatırım miktarı, yatırımın yerine, sektörüne, iş planına vb. faktörlere bağlı olarak değişir. Vize süresi 2 yıldır ve işletme devam ettiği sürece sınırsız yenileme yapılabilir.
- L-1 Şirket İçi Transfer Vizesi
L-1 vizesi, uluslararası şirketlerin yöneticilerini veya uzman çalışanlarını ABD ofislerine geçici süreyle transfer etmesine olanak tanır. L-1A yönetici düzeyi çalışanlar; L-1B ise özel uzmanlık sahibi personel içindir. Adayın son 3 yıl içinde en az 1 yıl bağlı şirkette tam zamanlı çalışmış olması şarttır. L-1 vizesi ilk etapta 3 yıla kadar verilebilirken, L-1A vizesi de 7 yıla kadar uzatılabilir.
- O-1 Olağanüstü Yetenek Vizesi
O-1 vizesi; bilim, sanat, akademi, iş dünyası veya spor alanlarında olağanüstü başarıları kanıtlanmış kişiler için düzenlenir. Başvuru sahibinin uluslararası tanınırlığı ve alanında fark yaratan çalışmaları bulunmalıdır. Vize süresi genelde 3 yıldır ancak 1’er yıllık uzatmalar yapılabilir.
Bu yazımızı da okuyun: Amerika'da Çalışma Vizeleri: Hangi Vize Size Uygun?
- H-1B Çalışma Vizesi
H-1B, ABD’de en yaygın bilinen geçici çalışma vizelerinden biridir. Lisans mezunu veya eşdeğer bir iş deneyimine sahip profesyonellere verilen H-1B vizesine başvurabilmek için teorik bir mesleki uzmanlık gerekmektedir. Başvuru, ABD merkezli bir işverenin sponsorluğunda gerçekleşir. H-1B, yıllık bir kotaya tabidir (yaklaşık 85.000). Başvuru yapabilmek için ise H-1B çekilişine kayıt yaptırmak ve çekilişten seçilmek zorunluluğu vardır. Vize süresi 3 yıldır ve 3 yıl daha uzatılabilir.
- H-2A Çalışma Vizesi
H-2A vizesi, tarımsal sektörlerde geçici veya mevsimlik işçi ihtiyacını karşılamak için tasarlanmıştır. İşveren, yeterli sayıda ABD vatandaşı çalışan bulunmadığını belgelemekle mükelleftir. Vize süresi iş sezonuna göre belirlenir ve toplamda 3 yıla kadar uzatılabilir.
- H-2B Çalışma Vizesi
H-2B vizesi ise tarım dışı geçici çalışan pozisyonları için oluşturulmuştur. Örneğin; otelcilik, temizlik, eğlence vb. sektörlerinde mevsimsel işler için kullanılabilir. Tıpkı H-2A gibi, H-2B vizesi için de işveren sponsorluğu ve işverenin uygun bir Amerikalı çalışan aday bulunamadığını ispatlaması istenir. Vize genelde 1 yıl verilir ve toplamda 3 yıl uzatılabilir.
- H-3 Stajyer Vizesi
H-3 vizesi, ABD’de mesleki ya da özel bir eğitim programına katılmak isteyenlere verilir. Eğitim programının ABD’de alınması zorunlu olmalı; aynı eğitimin başvuranın ülkesinde alınamadığı ispat edilmelidir. Vize süresi en fazla 2 yıldır. Çalışma hakkı yoktur; sadece eğitim süreci kapsamında uygulamalı eğitim izni bulunur.
Sektörel ve Coğrafi Strateji: Nerede, Ne İş Aramalı?
Amerika oldukça büyük bir ülke olmasının yanı sıra, ekonomik durumu ile faaliyetleri bağlamında da engin bir çeşitliliğe sahiptir. Dolayısıyla, iş gücü dağılımı sektöre ve bölgeye göre farklılıklar gösterir. Bu nedenle iş aramadan önce, hem çalışmak istediğiniz sektörü hem de bu sektörün yoğunlaştığı bölgeleri doğru analiz etmelisiniz.
Öne çıkan bazı sektör-bölge eşleşmeleri:
- Teknoloji ve Yazılım: California (Silicon Valley), Washington, Colorado, Texas
- Finans ve Yatırım: New York, Illinois, Connecticut
- Sağlık Hizmetleri: Florida, Pennsylvania, North Carolina
- Eğitim ve Araştırma: Massachusetts, Michigan, California
- Lojistik ve Tedarik Zinciri: Georgia, Texas, Tennessee
Bazı eyaletler, göçmen dostu iş politikaları ve sponsorlu vize süreçlerinde daha hızlı aksiyon alan şirketleriyle öne çıkar. Özellikle STEM alanlarında çalışan profesyoneller için Texas, California ve New York gibi eyaletler iş güvencesi, maaş seviyesi ve kariyer gelişimi açısından büyük avantajlar sunar.
Amerikan Formatında CV ve LinkedIn Profili Hazırlığı
Amerika’da CV (özgeçmiş) hazırlama kültürü, Türkiye'dekinden belirgin şekilde farklıdır. Özellikle ATS (Aday Takip Sistemi) algoritmalarının yaygın kullanımı nedeniyle CV’lerin teknik olarak doğru formatta olması, birçok başvurunun değerlendirmeye alınmasını sağlar.
CV hazırlarken aşağıdaki noktalara hassasiyet gösterilmelidir:
- En fazla 1-2 sayfa olmalı
- Kişisel bilgiler (yaş, medeni hal vb.) yer almamalı
- “Objective” yerine güçlü bir “Summary” bölümü kullanılmalı
- Her pozisyon için başarı odaklı ve ölçülebilir ifadeler yer almalı
- Teknik beceriler, yazılım bilgisi ve dil becerileri net şekilde belirtilmeli
LinkedIn profili ise sadece bir sosyal medya sayfası değil, aynı zamanda dijital bir CV’dir. Anahtar kelimelerle optimize edilmiş bir profil, işverenlerin sizi doğrudan bulmasını sağlar. ABD’de işe alım yapan birçok şirket ilan vermeden önce kendi network’ü üzerinden uygun adayları taramayı tercih eder. Bu nedenle LinkedIn’iniz aktif, güncel ve stratejik bir şekilde yapılandırılmış olmalı.
Network Oluşturma
Amerika’da iş pozisyonlarının büyük bir kısmı ilan edilmeden, referans veya bağlantılar aracılığıyla doldurulur. Bu nedenle güçlü bir profesyonel network oluşturmak, iş arama sürecinizde en az CV’niz kadar dikkate değerdir.
Aşağıdaki yollarla network’ünüzü genişletebilirsiniz:
- LinkedIn üzerinden sektörel gruplara katılmak
- Mezunlar dernekleri aracılığıyla bağlantılar kurmak
- Konferans, seminer ve panel organizasyonlarına aktif katılım sağlamak
Networking yalnızca tanıdık edinmek değil, aynı zamanda bilgi paylaşımı ve kültürel adaptasyon sürecini hızlandırmak anlamına da gelir. Amerikan iş kültüründe "güvenilir referans"lara yakından bakılır ve bu referanslar genellikle sağlam bir network üzerinden elde edilir.
Bu yazımıza da göz atın: Amerika Çalışma Vizesi Nasıl Alınır?
Mülakat Kültürü
Amerika’daki işe alım süreci genellikle çok adımlı ve analitik bir şekilde ilerler. İlk aşama telefon/Zoom görüşmesi (screening) ile başlar, ardından teknik testler, davranışsal mülakatlar ve yönetici görüşmeleri ile devam eder.
Mülakatlarda öne çıkan unsurlar şunlardır:
- STAR Tekniği: Situation – Task – Action – Result
- Vize durumunun şeffaf şekilde belirtilmesi
- İşe katkı sağlayabilecek somut örnekler sunulması
- “Kültürel uyum” becerilerinin gösterilmesi
ABD’de “takım uyumu” kavramı, istihdam süreci boyunca karşınıza çıkacaktır. Teknik becerileriniz kadar takım içerisinde etkili iletişim kurma ve kurum kültürüne entegrasyon kapasiteniz de değerlendirilir.
Diğer Seçenekler: Freelance ve Girişimcilik
Eğer vize statünüz uygunsa (örneğin O-1, E-2, Green Card), kendi işinizi kurabilir, freelance danışmanlık verebilir ya da global müşterilerle uzaktan çalışabilirsiniz. ABD’de uzaktan çalışma ve gig economy kültürü oldukça yaygındır.
Öne çıkan Freelance platformlarından bazıları şunlardır:
- Upwork
- Toptal
- Fiverr
- Freelancer.com
Ayrıca, girişimcilik planı olan bireyler için E-2 yatırımcı vizesi ya da EB-2 NIW gibi yollar değerlendirilerek iş kurma süreçleri hem yasal hem de stratejik olarak yapılandırılabilir.
Siz de Amerika’da kariyerinizi başlatmak veya uluslararası düzeyde bir iş fırsatı yakalamak istiyorsanız, [email protected] adresinden bizimle iletişime geçebilirsiniz. Uzman ekibimiz, size en uygun vize planını oluşturmak ve başarılı bir başvuru süreci için gerekli desteği sağlamak üzere yanınızda olacaktır.
